قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400/03/02 - ماده 9

عرضه کالاها و ارائه خدمات زیر از پرداخت مالیات و عوارض معاف می‌ باشد:

الف ‌ـ کالاها

1‌ - کلیه محصولات کشاورزی فرآوری نشده مشتمل بر محصولات خام زراعی و باغی، گیاهان دارویی، محصولات مرتعی، محصولات جنگل (از جمله چوب خام)، محصولات گلخانه (از جمله سبزی، صیفی، گل و گیاه و انواع قارچ)

تبصره - فعالیت ‌های مربوط به مراحل بسته‌ بندی، انبارداری و نگهداری محصول در دمای مناسب در سردخانه، انجماد محصول (شامل سردخانه)، پاک کردن، درجه‌ بندی، بوجاری بذور، پوست‌ گیری مانند شالی‌ کوبی، شستشو، تمیزکاری، تفکیک، همگن ‌سازی، خشک ‌کردن انواع محصولات مانند چای، کشمش و خرما با روشهای مختلف، تفت ‌دادن مانند پخت نخود و پنبه ‌پاک‌ کنی، فرآوری محصولات کشاورزی محسوب نمی‌ شود. ارائه خدمات مزبور به محصولات کشاورزی مشمول مالیات و عوارض فروش نیست.

2‌ - دام زنده و خوراک آن، کلیه مواد اصلی تولید مثل دام زنده مطابق پروانه صادره توسط وزارت جهاد کشاورزی، پوسال (کمپوست)، کشت بافت و بستر آماده‌ کشت بافت;

تبصره - دام به حیواناتی (شامل چهارپایان، پرندگان، آبزیان و حشرات) اطلاق می ‌گردد که برای امور تغذیه انسان یا دام و فعالیت‌ های اقتصادی، تولیدی و آزمایشگاهی، تولید، نگهداری و پرورش داده می ‌شوند.

3‌ ـ بذر، نشاء، نهال، سم و کود;

4 ـ آب مصارف کشاورزی;

5 ـ کالاهای زیر:

 5 ـ 1 ‌ـ شیر، پنیر و ماست;

 5 ـ 2 ـ تخم ماکیان;

 5 ـ 3 ـ آرد و نان;

 5 - 4 - انواع گوشت و فرآورده ‌های گوشتی مطابق با فهرستی که هر سال وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تا پایان دی‌ ماه برای اجراء در سال بعد به سازمان ارسال می ‌کند;

 5 ـ 5 ـ برنج، حبوبات، سویا و پروتئین سویا;

 5 ـ 6 ـ انواع روغن‌ های خوراکی; اعم از گیاهی و حیوانی

 5 ـ 7 ـ شیرخشک مخصوص تغذیه کودکان;

 5 ـ 8 ـ تخم مرغ نطفه‌ دار و تبدیل آن به جوجه یک ‌روزه;

6 ـ انواع کالاهای زیر:

 6‌ ـ 1 ‌ـ خمیر کاغذ و کاغذ باطله;

 6‌ ـ 2‌ ـ دفتر تحریر;

 6‌ ـ3 ‌ـ کاغذ چاپ، تحریر و روزنامه;

7‌ ـ نسخه‌ های کاغذی و الکترونیکی محصولات زیر:

 7ـ 1‌ ـ کتاب;

 7‌ ـ 2 ـ روزنامه;

 7 ـ 3 ـ مجله و نشریه;

8 ـ کالاهای وارده همراه مسافر برای استفاده شخصی تا میزان معافیت مقرر طبق قانون امور گمرکی;

  -9 انواع شمش طلا (وارداتی و داخلی) و انواع حواله‌ های کاغذی یا الکترونیکی دارای پشتوانه صد درصد (%100) طلا;

10 ـ دارایی‌ های غیرمنقول و انواع حواله‌ های کاغذی یا الکترونیکی مبتنی بر آنها;

11 - هرگونه انتقال دارایی به/ از صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری پروژه موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای ‏مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌ های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی مصوب 1388/09/25 یا شرکتهای فرعی صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری پروژه، ‏به‌ عنوان آورده غیرنقد شرکا در همان صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری پروژه;

تبصره - در صورتی که مالکیت و مدیریت شرکتهای فرعی صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری پروژه متعلق به صندوق ‌های سرمایه‌ گذاری پروژه موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای ‏مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی باشد، هرگونه انتقال دارایی به/ از شرکتهای فرعی صندوق‌های سرمایه‌ گذاری پروژه که صرفا در راستای اجرای پروژه و مرتبط با وظایف صندوق ‌های مذکور باشد، مشمول مالیات و عوارض نیست.

12‌- هرگونه انتقال دارایی از/ به نهاد واسط موضوع قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید به منظور تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (44) قانون اساسی

13ـ فرش دستباف و مواد اولیه اصلی آن

14- صنایع دستی تولید داخل موضوع ماده ‌(1) قانون حمایت از هنرمندان، استادکاران و فعالان صنایع دستی مصوب 1396/10/26 مطابق فهرستی که تا پایان دی ماه هر سال توسط وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی پیشنهاد می‌شود و به‌تصویب وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد;

15‌- انواع دارو و واکسن (انسانی و دامی)، لوازم مصرفی درمانی و لوازم توانبخشی;

16 - رادار و تجهیزات کمک ناوبری هوانوردی، تجهیزات نظامی و اطلاعاتی موضوع ‏بندهای «پ»، «ت» و «ث» ماده‌ (119) قانون امور گمرکی‏ با رعایت ترتیبات مقرر در بندهای مذکور.

تبصره - معافیت این جزء در خصوص اقلام موضوع بند «پ» ماده ‌(119) قانون امور گمرکی در حوزه دفاعی با تأیید وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح قابل اعمال است.

17‌- تجهیزات و اقلام با کاربرد صرفا دفاعی، نظامی، انتظامی، امنیتی و اطلاعاتی. فهرست این تجهیزات و اقلام با پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح به‌تصویب هیأت وزیران می‌ رسد.

تبصره 1 - واردات کالاهای موضوع جزءهای (2)، (6)، (7)، (9)، (13)، (16) و (17) بند «الف» این ماده‌ معاف از پرداخت مالیات و عوارض می ‌باشد. واردات کالاهای موضوع جزء های (1)، (3) و (5) بند «الف» این ماده‌ مشمول معافیت نبوده و مالیات و عوارض با نرخ استاندارد نه ‌درصد (%9) در مبادی گمرکی به آن تعلق می‌ گیرد. عرضه این کالاها در داخل کشور، مانند عرضه کالاهای مشابه داخلی از پرداخت مالیات و عوارض معاف است. در خصوص جزء (15) این بند، در صورتی که با تأیید وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کالای مورد نظر مشابه داخلی نداشته باشد، واردات آن از پرداخت مالیات و عوارض معاف می‌ باشد و اگر واردات کالای موردنظر به دلیل کمبود تولید داخل نسبت به نیاز بازار، ضرورت داشته باشد، واردات کالای مزبور با رعایت قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی، مشمول مالیات و عوارض با نرخ سه‌ درصد(%3) در مبادی گمرکی می ‌باشد. عرضه این کالاها در داخل کشور، مانند عرضه کالاهای مشابه داخلی از پرداخت مالیات و عوارض معاف است.

تبصره 2 - تولیدکنندگان و یا عرضه‌ کنندگان کالاهای موضوع این بند مکلفند که برچسب معافیت از مالیات بر ارزش افزوده را بر روی بسته‌ بندی کالاهای مذکور درج نمایند. سازمان مکلف است فهرست کالاها و خدمات معاف از مالیات و عوارض را از طریق شیوه‌ های مناسب از جمله درج در سامانه عملیات الکترونیکی سازمان به اطلاع عموم مردم برساند. سازمان مکلف است امکان دریافت گزارش ‌های مردمی مبنی بر دریافت مالیات و عوارض توسط عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات معاف از مالیات و عوارض را از طریق سامانه عملیات الکترونیکی خود و استرداد مبالغ اضافه دریافتی از خریداران فراهم نماید. دریافت مالیات و عوارض از کالاها و خدمات معاف توسط عرضه ‌کنندگان آنها مشمول جریمه‌ ای معادل دو برابر مالیات و عوارض دریافتی بوده و قابل بخشودگی نمی ‌باشد. سازمان مکلف است حداکثر سه‏ ماه پس از دریافت گزارش، نسبت به تأیید یا رد و حسب مورد استرداد مبالغ اضافه دریافتی از خریداران اقدام نماید. نحوه استرداد این مبالغ به موجب دستورالعملی است که حداکثر پس از سه ماه از لازم الاجراء شدن این قانون توسط سازمان با همکاری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران تهیه و به تصویب وزیرامور اقتصادی و دارایی می ‏رسد[1].

تبصره 3 - واردات کالاهای اهدایی به صورت بلاعوض به جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، سازمان اورژانس کشور، سازمان بهزیستی کشور، آستان‌ های مقدسه و کمیته امداد امام خمینی (ره) با تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی، حوزه ‌های علمیه با تأیید مرکز مدیریت حوزه علمیه استان مربوط و موسسات خیریه با اعلام مراجع صادرکننده مجوز آنها و تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی از پرداخت مالیات و عوارض معاف است;

تبصره - 4 اعمال معافیت ‏های مالیاتی در خصوص مواد خوراکی مذکور در اجزای این بند، منوط به أخذ گواهی سلامت محصول از مراجع قانونی ذی صلاح از قبیل سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان غذا و دارو است.

ب ‌ـ خدمات

1‌ـ خدمات درمانی، تشخیصی و پیشگیری، خدمات توانبخشی و حمایتی و خدمات آرامستان‌ها;

2‌- خدمات درمانی و پیشگیری دامی و گیاهی، واحدهای ماشینی‌کردن (مکانیزاسیون) آب کشاورزی، کشت بافت و تولید اندام‌های تکثیری گیاهان;

3‌- خدمات زینک، چاپ، انتشار روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی، کتاب، نشریه و خدمات نشر و توزیع آنها به استثنای موسسات کمک آموزشی و کنکور و هرگونه تبلیغات کالاها و خدمات داخلی در روزنامه‌ها و نشریات;

4ـ ارائه خدماتی که مابه‌ازای آن به صورت حقوق و دستمزد پرداخت می‌شود در صورتی‌که مشمول فصل مالیات بر درآمد حقوق موضوع قانون مالیات‌های مستقیم باشد;

تبصره - در ارائه خدمت توسط شرکتهای تأمین نیروی انسانی و شرکتهایی که از طریق قراردادهای حجمی خدمات خود را با در اختیار گذاشتن نیروی کار به متقاضی ارائه می‌ کنند (مانند شرکتهای ارائه‌دهنده خدمات پرستاری و خدمات نظافتی)، بخشی از قرارداد که مربوط به هزینه ‌های حقوق و دستمزد است، معاف می ‌باشد. حکم این بند مشروط به تأیید میزان حقوق و دستمزد و مزایا توسط سازمان بیمه‌ گر است.

5‌- عملیات و خدمات بانکی شامل دریافت سپرده، اعطای تسهیلات و یا ایجاد اعتبار، ارائه ضمانت‌نامه و انتقال وجه در چهارچوب قوانین مربوط و مصوبات شورای پول و اعتبار;

-6 خدمات اعتباری قرض ‌الحسنه صندوق‌ های قرض‌ الحسنه دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران یا سایر مراجع مورد تأیید بانک مذکور و همچنین صندوق ‌های قرض‌ الحسنه که به موجب قانون تأسیس شده یا می ‌شوند;

-7 خدمات مالی و اعتباری اعطای تسهیلات توسط صندوق ‌های حمایتی، ضمانت صادرات، سرمایه‌ گذاری، بیمه ‌ای و پژوهش و فناوری که به موجب قانون یا با مجوز قانون تأسیس شده‌ یا می ‌شوند در چهارچوب اساسنامه آنها.

‌-8 خدمات بیمه‌ های زندگی، خدمات بیمه ‌های محصولات کشاورزی، خدمات بیمه اجتماعی و درمان تکمیلی;

‌-9 خدمات بازار سرمایه شامل خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس ‌ها و بازارهای خارج از بورس به تشخیص شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار.

10‌- خدمات انتشار و نقل و انتقال سهام، حق تقدم، سهم ‌الشرکه و سایر اوراق بهادار موضوع بند (24) ماده ‌(1) قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384/09/01 با اصلاحات بعدی;

11‌- صدور و ابطال، نقل و انتقال واحدهای ‏سرمایه‌ گذاری ‏صندوق‌ های سرمایه ‌گذاری دارای مجوز از سازمان بورس اوراق بهادار;

12‌- منحصرا سود تسهیلات اعطائی شرکتهای واسپاری (لیزینگ) دارای مجوز فعالیت از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به مشتریان (مصرف‌کنندگان)

تبصره - مالیات بر ارزش افزوده بهای دارایی ‌ها و اموال مورد واگذاری موضوع قرارداد شرکتهای واسپاری (لیزینگ) با مشتریان مشمول این فعالیت نمی ‌باشند.

13‌- خدمات حمل و نقل (اعم از بار و مسافر) درون و برون‌ شهری و بین‌ المللی جاده ‌ای، ریلی و ‏دریایی[2];

14‌- خدمات آموزشی، پژوهشی و ورزشی دارای مجوز از مراجع ذی ‌صلاح طبق آیین‌ نامه ‌ای که با پیشنهاد مشترک وزارتخانه ‌های امور ‏اقتصادی و دارایی (سازمان)، علوم، تحقیقات و فناوری، آموزش و ‏پرورش، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، ورزش و جوانان و دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و مرکز مدیریت حوزه های علمیه ظرف ‏شش ‌ماه از تاریخ ابلاغ این قانون تهیه می شود و به‌تصویب هیأت وزیران می ‌رسد;

15‌- خدمات اقامتی هتل ‌های سه ستاره و پایین‌تر، مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی دارای مجوز از وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یا اتحادیه ‌های ذی‌ربط;

16‌- قدرالسهم هزینه مشترک (شارژ) دریافتی توسط شرکتهای خدماتی موضوع قانون نحوه واگذاری مالکیت و اداره امور شهرکهای صنعتی مصوب 1387/02/31 از واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی مستقر در شهرکهای صنعتی بابت ارائه خدمات به آنها

17‌- خدمات فنی، بازسازی، تعمیر و نگهداری کالاهای موضوع جزء (17) بند «الف» این ماده ‌که توسط مرکز وابسته به دستگاههای نظامی، انتظامی و امنیتی ارائه می ‌شود، مطابق فهرستی که با تصویب وزرای دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و امور اقتصادی و دارایی ابلاغ می‌ شود.

تبصره - در مواردی که دریافت وجه توسط یک مودی مستند به فروش کالا یا ارائه خدمت نیست، مانند دریافت هرگونه خسارت، درآمدهای حاصل از تسعیر دارایی‌ های ارزی، انواع سود، انواع جریمه (مادامی که بخشی از بهای کالا و خدمات تلقی نگردد)، آورده نقدی یا غیرنقدی به‌عنوان سرمایه و انواع کمکهای دولتی، عرضه خدمت محسوب نمی‌ شود و مأخذ محاسبه مالیات و عوارض نمی‌ باشد.

[1] . مودیان موضوع ماده 4 قانون تسهیل تکالیف مودیان جهت اجرای قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان مصوب 1402/08/23، که توسط سازمان امور مالیاتی کشور فراخوان نشده باشند و نسبت به دریافت مالیات بر ارزش افزوده از خریداران اقدام نمایند، مشمول جریمه موضوع این تبصره خواهند بود.

«ماده  4- سازمان امور مالیاتی کشور موظف است مودیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 را که تا زمان تصویب این قانون فراخوان نشده ‌اند، مطابق جدول زمانبندی که توسط رئیس سازمان مذکور پیشنهاد شده و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارائی می رسد، تا پایان سال 1403 به ‌تدریج فراخوان نماید. مودیان موضوع این ماده، تا زمانی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور فراخوان نشده باشند، مجاز به اخذ مالیات برارزش افزوده از خریداران نیستند. دریافت کننده مشمول جریمه تبصره (2) بند «الف» ماده (9) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400 بوده و وجه دریافتی باید به پرداخت کننده مسترد شود. همچنین مالیات بر ارزش افزوده پرداختی توسط این دسته از مودیان، مادامی که توسط سازمان امور مالیاتی کشور فراخوان نشده‌ اند، به ‌عنوان اعتبار مالیاتی برای آنان منظور نمی‌ گردد.»

 [2] . به قانون تفسیر جزء (13) بند «ب» ماده (9) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1404/02/03 مجلس شورای اسلامی، توجه شود.

موضوع استفساریه:

آیا خدمات حمل و نقل (اعم از بار و مسافر) درون و برون شهری و بین المللی جاده ای، ریلی و دریایی موضوع معافیت مندرج در جزء (13) بند «ب» ماده (9) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400/03/02 شامل صدور بارنامه شرکت ها و موسسات حمل و نقل می باشد؟

پاسخ:

بلی; صدور بارنامه شرکت ها و موسسات حمل و نقل مشمول خدمات حمل و نقل موضوع جزء (13) بند «ب» ماده (9) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400/03/02 است و از معافیت جزء مذکور برخوردار می باشد.