اهمیت و ضرورت آموزش مالیات در کسب‌ و کار

در گذشته، مالیات در کسب‌وکارهای ایرانی موضوعی فرعی و کمتر جدی تلقی می‌شد، اما امروز آموزش مالیات به بخشی حیاتی و جدایی‌ناپذیر از هر فعالیت اقتصادی تبدیل شده است. هر کسب‌وکاری که قصد شروع دارد، باید آموزش مالیات و نحوه اجرای تکالیف مالیاتی را در اولویت تصمیم‌گیری‌های خود قرار دهد.

امروزه فقط شرکت‌ها نیستند که نیازمند دانش مالیاتی‌اند، بلکه حتی افراد حقیقی به دلیل عدم آگاهی دچار مشکلات و خسارت‌های مالی فراوان می‌شوند. همچنین، با رشد فناوری و افزایش استارتاپ‌ها، آموزش مالیات برای همه کسب‌وکارها ضرورت بیشتری یافته است.

قانون‌گذار نیز با قدرت و جدیت بیشتری به موضوع مالیات نگاه می‌کند و ابزارهای قانونی مانند دسترسی به حساب‌های بانکی و همکاری نهادهای مختلف را برای جلوگیری از فرار مالیاتی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار داده است. این رویکرد دولت به سمت تامین بودجه از مالیات به جای نفت، اهمیت آموزش مالیات را بیش از پیش برجسته می‌کند.

اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین دانش مالیاتی و حقوقی داشته باشیم، اهمیت آموزش مالیات به هیچ وجه کمتر از دانش حقوقی نیست و در بسیاری موارد حتی حیاتی‌تر است.

در ادامه، با ۱۰ نکته کلیدی درباره ضرورت آموزش مالیات آشنا خواهید شد که به درک بهتر این موضوع کمک می‌کند.

1-قبل از شروع هر کسب‌وکاری، مالیات را به‌عنوان یکی از هزینه‌های مهم در نظر بگیرید. 

بسیاری کسب‌وکارها بدون توجه به مالیات رشد می‌کنند اما بعدها به دلیل ناآگاهی از قوانین مالیاتی دچار مشکلات و خسارات جدی می‌شوند. برای جلوگیری از این خطرات، آموزش مالیات را جدی بگیرید و یا از تیم مالی حرفه‌ای و مشاوران متخصص کمک بگیرید. سرمایه‌گذاری اندک در این زمینه، تضمین‌کننده رشد امن و پایدار کسب‌وکارتان خواهد بود.

2-معافیت مالیاتی سال اول فعالیت، یک باور نادرست است

در بسیاری از مشاوره‌های مالیاتی مشاهده می‌شود که برخی صاحبان کسب‌وکار معتقدند سال اول فعالیت از پرداخت مالیات معاف هستند. این تصور غلط و فاقد هرگونه پایه قانونی است. توصیه می‌شود همواره پیش از اتخاذ هر تصمیم مالیاتی، از مشاوران خبره و آگاه راهنمایی گرفته و مستندات قانونی مربوطه را بررسی کنید تا از مواجهه با جرایم مالیاتی جلوگیری شود. بنابراین، این باور رایج و نادرست باید از فرهنگ مالیاتی حذف گردد.

3-تراکنش‌های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی

قانون‌گذار به سازمان امور مالیاتی این اختیار را داده است که تمامی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری را ملزم کند تا در صورت درخواست، اطلاعات کامل تراکنش‌های بانکی اشخاص حقیقی و حقوقی را در اختیار این سازمان قرار دهند. برخلاف تصور عمومی که ممکن است فکر کنند فقط تراکنش‌های بالاتر از سقف مشخصی گزارش می‌شوند، سازمان مالیاتی می‌تواند تراکنش‌های همه افراد را بدون توجه به میزان آن‌ها بررسی کند.

سازمان مالیاتی حق دارد در صورت نیاز، از افراد توضیح بخواهد و اگر دلایل قانع‌کننده‌ای برای تراکنش‌های بانکی ارائه نشود یا تراکنش‌ها به پرونده مالیاتی خاصی مرتبط نباشد، مالیات بر کل وجوه واریزی به حساب بانکی را مطالبه نماید. این ابزار یکی از قوی‌ترین روش‌های کنترل مالیاتی است که به منظور جلوگیری از فرار مالیاتی و افزایش شفافیت مالی به کار گرفته می‌شود.

4-تشکیل پرونده مالیاتی را به تعویق نیاندازید.

 زیرا در صورت ثبت شرکت، اطلاعات شما به‌طور خودکار به اداره مالیات ارسال می‌شود و تحت نظارت قرار می‌گیرید. همچنین، دو ماه پس از ثبت شرکت فرصت دارید تا مالیات حق تمبر سرمایه را پرداخت کنید، و در غیر این صورت جریمه دو برابری تعلق می‌گیرد. اگر به‌عنوان شخص حقیقی فعالیت می‌کنید، برای دریافت مجوزهای لازم معمولاً باید پرونده مالیاتی تشکیل دهید. در کسب‌وکارهای آنلاین نیز مرکز توسعه تجارت الکترونیکی گزارش فعالیت شما را به اداره مالیات ارسال می‌کند. برای تشکیل پرونده می‌توانید به سایت سازمان امور مالیاتی به نشانی Tax.gov.ir مراجعه کنید.

5-بسیاری از کسب‌وکارها بدون در نظر گرفتن مالیات، سود خود را محاسبه می‌کنند و هزینه‌های مالیاتی را نادیده می‌گیرند.

 این عدم توجه باعث می‌شود پس از مدتی که مورد رسیدگی مالیاتی قرار می‌گیرند و با بدهی‌ها و جرایم مالیاتی سنگین مواجه می‌شوند، تازه متوجه شوند سود واقعی‌شان بسیار کمتر از آن چیزی بوده که تصور می‌کردند. به همین دلیل، بسیار مهم است که از ابتدا در محاسبه حاشیه سود، هزینه‌های مالیاتی را نیز لحاظ کنید و آموزش مالیات را جدی بگیرید تا بتوانید تصمیم‌های دقیق‌تر و هوشمندانه‌تری برای کسب‌وکار خود اتخاذ کنید و از مشکلات مالیاتی جلوگیری کنید.

6-بازنگری در تصور معافیت مالیاتی

ممکن است به عنوان صاحب کسب‌وکار، بر این باور باشید که به دلیل نوع فعالیت یا موقعیت جغرافیایی مانند شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ‌ها یا فعالیت در مناطق آزاد، معاف از مالیات هستید و نیازی به تشکیل پرونده یا انجام تکالیف مالیاتی ندارید. اما لازم است این تصور را اصلاح کنید و معافیت مالیاتی را با مفهوم «نرخ صفر مالیاتی» جایگزین نمایید.

نرخ صفر مالیاتی به این معناست که حتی اگر فعالیت شما مشمول این نرخ باشد، باید حتماً پرونده مالیاتی تشکیل داده و تمام تکالیف مالیاتی خود را به موقع انجام دهید. پس از تایید اداره مالیات، مالیات از شما مطالبه نمی‌شود. اما در صورتی که تکالیف مالیاتی رعایت نشود، سازمان مالیاتی می‌تواند بدون اعمال نرخ صفر، مالیات را مطالبه کند. بنابراین، معافیت مالیاتی به معنی معافیت از انجام تکالیف و تعهدات مالیاتی نیست و ضرورت آموزش مالیات و آشنایی با این تکالیف همواره باید مورد توجه قرار گیرد.

7-مالیات بر ارزش افزوده را بسیار جدی بگیرید.

گاهی برخی فعالان اقتصادی تصور می‌کنند اگر از مالیات عملکرد معاف باشند، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده نیز معاف هستند؛ در حالی که مالیات عملکرد و مالیات بر ارزش افزوده دو مفهوم و نظام مالیاتی متفاوت با قوانین و تعاریف جداگانه‌اند.

ممکن است کسب‌وکاری مشمول نرخ صفر مالیاتی در مالیات عملکرد باشد، اما این به معنای معافیت از مالیات بر ارزش افزوده نیست. به طور کلی، مالیات عملکرد بر اساس درآمد و سود مودی تعیین می‌شود، اما مالیات بر ارزش افزوده مبتنی بر کالاها و خدمات عرضه شده در فعالیت اقتصادی است.

برای تشخیص اینکه کدام کالاها یا خدمات مشمول معافیت از مالیات بر ارزش افزوده هستند، باید به ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده مراجعه کنید. بنابراین، آموزش و آگاهی در زمینه مالیات بر ارزش افزوده، اهمیت و ضرورت ویژه‌ای دارد که نباید نادیده گرفته شود.

8-صورت معاملات فصلی و سامانه مودیان؛ ابزارهای کلیدی در شناسایی نبض کسب‌وکار شما

یکی از ابزارهای قدرتمند سازمان امور مالیاتی کشور، فهرست صورت معاملات فصلی است که طی سال‌های اخیر در اختیار این سازمان قرار گرفته و همانند دوربین مداربسته، تمامی فعالیت‌های اقتصادی را به صورت محسوس و نامحسوس رصد می‌کند.

هرگونه خرید، فروش یا ثبت قرارداد با طرف معامله‌ای که نام و مشخصات شما را در صورت معاملات فصلی خود گزارش می‌کند، سیگنال دقیقی به اداره مالیات ارسال می‌کند که نبض فعالیت اقتصادی شما را نمایان می‌سازد و راه فراری باقی نمی‌گذارد. این ابزار قوی قانونی در مواد ۱۶۹ و ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم به رسمیت شناخته شده است.

امروزه، این فرایند با استفاده از سامانه مودیان که جایگزین روش‌های سنتی شده، بسیار سریع‌تر و شفاف‌تر شده است. سامانه مودیان بستری الکترونیکی است که اطلاعات مالیاتی مودیان را به صورت یکپارچه ثبت و کنترل می‌کند و به سازمان امور مالیاتی امکان می‌دهد فعالیت‌های اقتصادی را دقیق‌تر و لحظه‌ای رصد نماید. بنابراین، استفاده از این سامانه و ارائه صحیح اطلاعات، نقشی حیاتی در رعایت قوانین مالیاتی و حفظ شفافیت مالی کسب‌وکار شما دارد.

9-نخواهید که یک مجرم مالیاتی باشید.

شاید تا به حال واژه «جرم مالیاتی» به گوشتان نخورده باشد، اما باید بدانید که از ابتدای سال ۱۳۹۵ و با اجرای قانون مالیات‌های مستقیم، نگاه قانون‌گذار نسبت به تخلفات مالیاتی تغییر اساسی یافته است. پیش‌تر، افرادی که تکالیف مالیاتی خود را انجام نمی‌دادند معمولاً تنها با جریمه مواجه می‌شدند و موضوع به این‌جا ختم می‌شد. اما اکنون با تصویب مواد جدید در قانون مالیات‌های مستقیم، انجام تخلفات مالیاتی خاص یا حتی سهل‌انگاری در برخی تکالیف ساده مالیاتی، می‌تواند موجب برچسب «مجرم مالیاتی» شدن افراد شود. این وضعیت به معنای عواقب قانونی جدی‌تر، شامل پیگردهای قضایی، جریمه‌های سنگین‌تر و حتی مجازات‌های کیفری است که ممکن است زندگی فرد و کسب‌وکار او را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.

این موضوع تنها به قانون مالیات محدود نمی‌شود، بلکه ارتباط نزدیکی با قانون مبارزه با پولشویی نیز دارد. قانون مبارزه با پولشویی که برای مقابله با فعالیت‌های مالی غیرقانونی و انتقال غیرمجاز وجوه تصویب شده، از جمله قوانینی است که مودیان مالیاتی باید به آن توجه ویژه داشته باشند. به طور مشخص، عدم اعلام صحیح درآمدها و انجام معاملات مالی مشکوک می‌تواند علاوه بر پیگرد مالیاتی، تحت عنوان پولشویی نیز پیگیری شود. سازمان‌های نظارتی در ایران، با همکاری سازمان امور مالیاتی و سایر نهادهای ذیربط، تلاش می‌کنند تا با استفاده از سامانه‌های پیشرفته، تراکنش‌های مالی مشکوک را شناسایی و گزارش دهند و با افرادی که از سیستم مالی سوءاستفاده می‌کنند، برخورد قانونی کنند.

بنابراین، بی‌توجهی به قوانین مالیاتی و شفاف نبودن در گزارش‌های مالی تنها به جرایم مالیاتی محدود نمی‌شود و ممکن است شامل جرایم سنگین‌تری تحت عنوان پولشویی شود که تبعات حقوقی و مالی بسیار جدی‌تری دارد. پس ضروری است که ضمن آموزش و آگاهی کامل از قوانین مالیاتی و مالی، از انجام هرگونه تخلف و سهل‌انگاری مالیاتی خودداری کنید تا نه تنها از جرایم مالیاتی، بلکه از پیگردهای قانونی مرتبط با پولشویی نیز در امان باشید.

10-در گذشته، اداره مالیات بیشتر بر اساس اطلاعات فیزیکی مثل رقبا، همسایه‌ها و قراردادها به فعالیت شما پی می‌برد.

اما امروزه شبکه‌های اجتماعی، سایت‌ها و کانال‌های آنلاین شما نیز به‌عنوان شاخص‌های مهم درآمد و فعالیت شناخته می‌شوند. اداره مالیات از هر نشانه‌ای برای برآورد درآمد استفاده می‌کند و نمونه‌هایی هست که افرادی به‌خاطر درآمدهای اعلام‌شده در فضای مجازی، با مالیات و جرایم روبرو شده‌اند.

گاهی کسب‌وکارها برای جلب اعتماد مشتریان، سوابق فعالیت خود را بیش از واقع نشان می‌دهند که این اطلاعات نادرست می‌تواند به ضررشان تمام شود و باعث شود اداره مالیات درآمد بیشتری برای آن‌ها تخمین بزند. بنابراین، علاوه بر آموزش مالیات، بهتر است در فضای آنلاین صادقانه عمل کرده و فقط سوابق واقعی خود را اعلام کنید.

در ادامه با فهرست برخی از تکالیف رایج مالیاتی که لازم است برای فعالیت اقتصادی خود و کسب و کارتان درنظر بگیرید به شرح زیر آشنا می‌شویم:

• پرداخت مالیات حق تمبر
• ارسال لیست مالیات حقوق به صورت ماهانه
• اجرای مالیات تکلیفی اجاره
• ارسال صورت معاملات فصلی
• ارسال اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده
• ارسال اظهارنامه مالیات عملکرد
• نصب و راه‌اندازی صندوق مکانیره فروش (در برخی کسب‌ و کارها)